Dolina rzeki  Douro (nazwa w Portugalii, wym. [ˈdoɾu]; od łac. Durius, w Hiszpanii – Duero, wym. [ˈdweɾo] zaczyna się w miejscowości Barqueiros, około 70 kilometrów na wschód od miasta Porto na wybrzeżu i biegnie na wschód do granicy z Hiszpanią. Pielgrzymują tutaj nie tylko miłośnicy najsłynniejszego portugalskiego wina, czyli porto, ale również fani spokoju, małych miasteczek  i przepięknych widoków.

Region demarkacyjny rzeki Douro (Região Demarcada do Douro) ma powierzchnię ok. 250 tys. hektarów i obejmuje dolinę rzeki Douro oraz jej dopływy. Jest jednym z najstarszych wyznaczonych i chronionych regionów winiarskich na świecie, zaraz po Tokaj-Hegyalja na Węgrzech (1730) i Chianti w Toskanii (rok 1716) – został utworzony w 1756 roku. Jego fragment w górnym odcinku rzeki, Região Vinhateira do Alto Douro, od roku 2001 znajduje się na liście UNESCO.

Region jest podzielony na trzy strefy:

• Baixo (niższa) Corgo – rejon zachodni, ciągnący się od rzeki Corgo, z miasteczkiem Peso da Régua w centrum, o największej ilości opadów i najniższej średniej temperaturze. Winorośle tutaj rosnące są używane główne do produkcji win stołowych;  porto rodzaju ruby i tawny.
• Cima (wyższa) Corgo, z centrum w miasteczku Pinhão. Występuje tutaj mniej opadów, a średnie temperatury powietrza się wyższe, niż w Baixo Corgo. Winorośle tutaj charakteryzują się lepszą jakością i są wykorzystywane główne do win porto rodzaju vintage, reserve, datowanych tawny i Late Bottled Vintage. Powstaje tutaj około połowy win Douro.
• Douro Superior – najbardziej na wschód położona cześć regionu Douro, która ciągnie się, aż do granicy hiszpańskiej. Klimat jest tu najsroższy, najbardziej kontynentalny, zimy chłodniejsze, lata bardziej gorące i suche. Powstaje tu 20% całej produkcji regionu.

Członkowie Klubu Wina Folwarku Starej Winiarni odwiedzili pod koniec listopada b.r. producenta Quinta do Bomfim w Pinhão. Słowem Quinta (lub czasem skrótem Qta) nazywa się lokalne gospodarstwa z winnicami, w których produkuje się porto.

Podczas naszej wizyty dowiedzieliśmy się jak wyglądają poszczególne etapy produkcji porto. Winobranie, po portugalsku vindima, rozpoczyna pod koniec września lub na początku października.

Zebrane grona są oddzielane od liści i ogonków i miażdżone w zbiornikach (tzw. lagares). Niegdyś były one udeptywane gołymi stopami, jednak obecnie ludzi zastąpiły maszyny.

W czasie tzw. fermentacji burzliwej (trwającej kilka dni, do czasu, gdy poziom alkoholu osiągnie ok. 7 procent) drożdże przetwarzają cukier na alkohol, a ze skórek winogron uwalniane są barwniki i taniny  Następnie dodawany jest (w proporcji 1:4) neutralny spirytus winny (aguardente) o mocy ok. 77%, w wyniku czego powstaje wino o zawartości alkoholu około 18-20 procent. Pozwala to zatrzymać proces fermentacji, zachowując jednocześnie naturalny cukier z winogron.

Tak przygotowane wino przez zimę leżakuje w Quintus, na wiosnę jest transportowane do piwnic w Vila Nova de Gaia (zwanego przez tubylców Gaia), które wchodzi w skład zespołu Grande Porto. Kiedyś służyły temu specjalne łodzie z płaskim dnem (barcos rabelos), które do dzisiaj są symbolem miasta Porto.

Obecnie wino jest przewożone drogą lądową. Niektóre porto dojrzewają w butelkach; w zależności od tego, czy wino dojrzewa w beczce, czy w butelce, powstają różne style porto.

W degustacji, w której braliśmy udział w Quinta do Bomfim w Pinhão, mieliśmy do wyboru trzy rodzaje porto lub…  wino 🙂

Po degustacji i zwiedzaniu wybraliśmy się na spacer pomiędzy winnicami w górę doliny. Po drodze obserwowaliśmy jak tworzone są nowe tarasy pod uprawę winorośli i jak dawne tarasy, na których już nie uprawia się winorośli, porastają drzewa oliwne. Tarasy te powstają ze względu na nachylenie terenu; ich celem jest zapobieganie osuwania się ziemi.

Porto

Porto (port, port wine, portwajn) to wzmacniane wino portugalskie, wytwarzane z winogron zbieranych w dolinie rzeki Douro (hiszp. Duero) na północy kraju, w jej środkowym biegu. Porto zazwyczaj jest winem słodkim lub półsłodkim. W zależności od odmiany ma ono barwę od ciemnoczerwonej (prawie brunatnej) do słomkowej. Wspólny dla wszystkich rodzajów porto jest mocny aromat wanilii, dębu i korzenny posmak.

Porto jest wytwarzane z mieszanki lokalnych portugalskich odmian winorośli, takich jak Tinto Roriz (znany w Hiszpanii jako Tempranillo), Tinto Cao, Tinto Barrocca, Touriga Nacional i Touriga Francesca w przypadku porto czerwonego oraz białych odmian, takich jak Malvasia i Rabigato w przypadku porto białego.

Barwa, jakość i poziom cukru w winie jest pośrednio określana przez podanie typu porto na etykiecie butelki:

• Vinho do Porto Tawny – jest to najważniejsza odmiana dojrzewająca w beczkach. Leżakuje od 8 do 12 lat, a przed butelkowaniem jest filtrowana. Jest kupażem kilku roczników, które charakteryzują się różnym stopniem dojrzałości, zapachem i intensywnością barwy. Porto Tawny przechowuje się w wielkich dębowych kadziach, w których następuje powolna oksydacja wina. Po kilku latach wino jest rozlewane do mniejszych beczek o pojemności 500-600 litrów, w których to wino nabiera aromatów i smaków. W gatunku Tawny wyróżnia się kilka odmian wina porto:
  • Porto Tawny – najniższe jakościowo wino, które w beczkach jest przechowywane 3 lata.
  • Tawny Reserva – leżakuje w beczkach minimum 7 lat, charakteryzuje się zdecydowanie lepszym smakiem, niż Porto Tawny.
  • Tawny ze wskazaniem wieku (tzw. Indicação de Idade) – dostępne jest ono w czterech rodzajach: 10-letnie, 20-letnie, 30-letnie i 40-letnie. Każdy kolejny rocznik ma coraz mniej owocowy aromat na rzecz bardziej wyrazistego aromatu suszonych owoców i korzeni.
  • Tawny Colheita – jest to rodzaj wina ze wskazaniem daty zbioru (Dated Port) – wino pochodzące z określonego rocznika, niekupażowane, co najmniej 7-letnie. Zwykle tak nazywa się wina datowane z gorszych roczników, gdy poziom cukru zależy w istotnym stopniu od rocznika. Dated Port jest zazwyczaj butelkowane po dwóch latach przechowywania w beczkach i dalej dojrzewa w butelkach.
• Vinho do Porto Ruby – odmiana wina porto, kupażowana z przynajmniej jednorocznych win w wielkich, dębowych beczkach (o pojemności około 20.000 litrów). Po okresie dojrzewania 3-6 lat jest rozlewane do butelek bez filtrowania. W tej odmianie wyróżnią się:
  • Porto Ruby – najpopularniejszy rodzaj porto, charakteryzujący się świeżością, słodkością oraz owocowym aromatem. Przeznaczona do szybkiego spożycia.
  • Ruby Reserva – gatunek porto Ruby uzyskiwany z kupażowania różnych roczników (najczęściej 5- lub 7-letnich), lepszy jakościowo.
• Vintage Porto (VP) – wino pochodzące wyłącznie z absolutnie najlepszych roczników (rok określany mianem vintage zdarza się średnio dwa do trzech razy na dekadę), butelkowane po dwóch latach przechowywania w beczkach. Nie pije się go nigdy zaraz po wypuszczeniu na rynek, lecz przeznacza do długotrwałego (nawet powyżej 50 lat) dojrzewania w butelkach.
• Late Bottled Vintage (LBV) – wino pochodzące z lepszych roczników i dłużej dojrzewające w beczkach, tj. minimum 4 lata, a średnio 5 lat. Ze względu na długie leżakowanie w beczkach posiada zwykle lepiej rozwinięty bukiet i jest wytrawniejsze od Vintage z tego samego roku (podobnie jak to jest z Tawny w porównaniu z Ruby). Tańszą odmianą tego wina jest Late Bottled Non Vintage (LBNV), które w odróżnieniu od LBV jest kupażowane.
• Vinho do Porto Branco – to porto białe. Charakteryzuje się ono złotą barwą oraz kwiatowym aromatem. W zależności od sposobu produkcji porto branco ma różny poziom słodkości – od bardzo słodkiego do wytrawnego:
  • Leve Seco – porto białe lekko wytrawne, które dojrzewa w beczkach dębowych 5-10 lat, ma ok. 16,5% alkoholu.
  • Lagrima – najsłodszy rodzaj białego porto, starzeje się w beczkach do 5 lat. Doskonale komponuje się z tonikiem.
• Garrafeira – jest to bardzo rzadka odmiana porto beczkowanego, która jest wytwarzana z jednego zbioru. Starzeje się w drewnianych beczkach 3-6 lat, po czym jest zlewane do szklanych gąsiorów, w których starzeje się przez kolejne lata.
• Porto Rose – najnowszy gatunek porto. Jego proces produkcji podobny jest do Vinho do Porto Ruby, z tą różnicą, że w procesie fermentacji skórki wyjmowane są z moszczem, zanim sok zmieni kolor na całkiem czerwony. Dzięki temu uzyskuje się przyjemną różową barwę, stąd też nazwa porto różowe. Ma ono bardzo orzeźwiający smak z wyraźnymi nutami owoców wiśni, malin i truskawek.

Folwark Stara Winiarnia serdecznie zaprasza! Polecamy szczególnie kameralne degustacje win z całego świata – zawsze aktualny imprezariusz dostępny jest na naszej stronie https://folwarkstarawiniarnia.pl/aktualne-imprezy.